کسبوکار الکترونیکی، زیر نظر دانشجویان
سیدمیثم لطفی - بزرگراه فناوری - در گزارشی که فهرست دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی برتر جهان در رشته‌های علوم، مهندسی، فناوری اطلاعات، علوم اجتماعی، هنر و علوم انسانی منتشر شده، دانشگاه ماساچوست یا MIT به‌عنوان چهارمین دانشگاه برتر جهان برگزیده شد. این دانشگاه‌که در سال‌های اخیر فعالیت‌های گسترده‌ای را در زمینه فناوری ارتباطات و اطلاعات انجام داده، یکی از ارکان اصلی کشور آمریکا محسوب می‌شود. اریک برینجولسون(Erik Brynjolfsson) که مدیریت مرکز کسبوکار الکترونیک در دانشگاه MIT را برعهده دارد، در زمینه فعالیت‌های خود در حوزه فناوری اطلاعات گفت‌وگویی انجام داده که بخش‌هایی از آن را در زیر مرور می‌کنیم.
شما به‌عنوان یکی از مدیران ارشد دانشگاه MIT همواره بر آینده تاکید داشته‌اید. این قبیل تصمیم‌گیری‌ها چه مزیتی می‌تواند برای ما به همراه داشته باشد؟
یکی از دلایلی که به‌واسطه آن بر آینده تاکید می‌کنیم افزایش کارایی نیروی انسانی است. ما با این تصمیم‌گیری‌ها می‌خواهیم دریابیم که فناوری اطلاعات چگونه می‌تواند بر چرخه تولید و عرضه کالاها تاثیر بگذارد و در مقابل، فعالیت‌های تجاری چه فضایی را برای کارمندان در نظر می‌گیرد تا به‌واسطه آن کارایی افراد بالاتر رود. ما باید توجه داشته باشیم که چگونه می‌توانیم با افزایش سطح اطلاعات و دانایی کارمندان نقش آن‌ها را در جامعه پررنگ‌تر کنیم. باید توجه داشته باشیم که تمامی اعضای یک سازمان و مجموعه (از مدیران ارشد گرفته تا کارمندان جزء) چگونه می‌توانند تاثیرگذارتر و کارآمدتر حضور یابند. من در تلاشم تا دریابم که با توسعه روزافزون فناوری ارتباطات و اطلاعات آینده جهان هستی چگونه خواهد شد.
شما به‌عنوان یکی از ارکان اصلی فناوری در جهان امروز چه فعالیتی برای افزایش میزان تولید در مراکز مختلف کاری انجام داده‌اید و به‌نظر شما این روند چگونه می‌تواند سیری صعودی را دنبال کند؟
با ورود به دهه 1990 کارشناسان مذاکرات فراوانی را در مورد فناوری و نحوه حضور آن در جوامع آغاز کردند. آن‌ها در تلاش بودند که دریابند، آیا فناوری واقعا برای انسان امروزی مفید خواهد بود یا نه؟ تحقیقات گسترده‌ای که امروزه ما انجام داده‌ایم نشان می‌دهد رابطه دقیق و تنگاتنگی میان فناوری ارتباطات و اطلاعات و افزایش میزان تولید در مراکز اداری مختلف وجود دارد. تاریخ نشان می‌دهد که همواره ورود یک فناوری جدید مخالفان زیادی را به‌همراه داشته که قانون‌گذاران هم اغلب جزء مخالفان بوده‌اند، اما زمانی که این مخالفان موفقیت آن فنـــاوری را می‌بینند و درمی‌یابند که استفاده از آن می‌تواند به نفع آن‌ها باشد، نظرشان تغییر می‌کند. فناوری‌ها پیشران تغییر و تحول هستند. صنعت چاپ، صنعت خودرو و بسیاری دیگر از فناوری‌هایی که زندگی مدرن را میسر ساخته‌اند، همگی تاکنون الگوهای جمعیتی را تغییر داده، توزیع ثروت و طبقات اجتماعی را جابه‌جا کرده و موازنه قدرت در سطح بین‌المللی را تحت تاثیر قرار داده‌اند. در یک کلام، فناوری‌ها زندگی ما را به‌عنوان یک فرد و نیز به‌عنوان یک جامعه کاملا دگرگون ساخته‌اند. ما در قرن بیستم به کمک مهندسی عمران و ساخت سازه‌های عظیم دفع فاضلاب و تصفیه آب و نیز فناوری‌های زیست‌پزشکی برای تحقیق درباره بیماری‌ها و روش‌های درمان آن‌ها طول عمر انسان‌ها را به اندازه قابل توجهی افزایش داده‌ایم. فناوری‌های دوره مدرن اساسا بر پایه ویژگی‌های الکتریکی و مکانیکی ماده استوار بودند. این فناوری‌ها کیفیت و سبک زندگی افراد و جوامع را متحول ساخته‌اند، اما اثرات بسیار اندکی بر طبیعت انسان داشته‌اند.
شما برای افزایش تولید محصولات در شرکت‌های عصر حاضر چه پیشنهادی دارید؟
ما برای آنکه بتوانیم میانگین تولیدات خود را در دنیای پیشرفته امروزی بالا بریم باید تمرین‌های مخصوصی را انجام دهیم. ما برای آنکه بتوانیم روش‌های مناسبی را که به‌واسطه آن‌ها بتوانیم میزان تولیدات شرکت‌ها را زیر نظر فناوری اطلاعات افزایش دهیم، بیش از 400 شرکت بزرگ و معتبر را مورد مطالعه قرار دادیم و دریافتیم میان شرکت‌هایی که سرمایه‌گذاری‌های خود در بخش فناوری اطلاعات را افزایش داده‌اند و همچنین شرکت‌هایی که به این اصل توجه نمی‌کنند تفاوت‌های فراوانی وجود دارد. برای مثال،در این مطالعات مشخص شد آن دسته از شرکت‌هایی که تمامی فعالیت‌های روزانه خود را به کمک دستاوردهای نوین فناوری اطلاعات انجام می‌دهند، در کنار افزایش تولید خود محصولات ارزان‌تری را به‌دست‌مشتریان می‌رسانند. اگرچه هنوز مطالعات و تحقیقات ما در این زمینه تمام نشده، کارشناسان دانشگاه MIT همچنان می‌کوشند که آثار و نتایج بیشتری از فناوری ارتباطات و اطلاعات را برای صاحبان صنایع کوچک و بزرگ نمایان کنند.
درحالی که تاکید شما بر استفاده از فناوری اطلاعات در فعالیت‌های اقتصادی تا این اندازه زیاد است، اینترنت تا چه اندازه می‌تواند در این زمینه تاثیرگذار باشد؟
از جمله مهم‌ترین مواردی که امروزه من و تمامی همکارانم در دانشگاه ماساچوست به آن توجه می‌کنیم میزان تاثیرگذاری اینترنت در بخش‌های اقتصادی است که این روند توانسته ارزشی قابل توجه برای اینترنت ایجاد کند. برای مثال می‌توان به شرکت آمازون اشاره کرد. این شرکت در سال‌های گذشته فعالیت‌های اقتصادی فراوانی را انجام داده بود و تا اندازه‌ای موفق بود، اما از زمانی که پایگاه اینترنتی amazon.com راه‌اندازی شد، میزان توجه مردم به فعالیت‌های این شرکت اهمیتی چشمگیر یافت و توانست سود اقتصادی فراوانی را از آن مسؤولان آمازون کند. در این سایت کاربران به‌سادگی می‌توانند موضوع مورد نظر خود را جست‌وجو کرده و از مطالب بیش از دو میلیون کتاب استفاده کنند. شرکت آمازون با روی کار آمدن ابزاری به‌نام اینترنت نحوه فروش کتاب‌های خود به کاربران را تغییر داده است. اینترنت نه‌تنها باعث شد تا برخی کتاب‌های قدیمی و بدون مخاطب آمازون به‌سادگی فروخته شود، بلکه توانست در بخش‌های دیگر نیز این شرکت را زنده کند. سایت اینترنتی آمازون درحال حاضر علاوه بر کتاب، کالاها و مایحتاج زندگی مردم، فایل‌های صوتی، اخبار و... را به فروش می‌رساند.
تخصص اصلی شما در زمینه کسبوکار الکترونیکی است. این فرآیند که تمامی مراحل آن در فضاهای مجازی و اینترنتی صورت می‌گیرد مزایای فراوانی را برای کاربران به‌دنبال داشته است. آیا تا به‌حال در زمینه قانون‌گذاری‌های تجارت دیجیتالی نیز فعالیتی انجام داده‌اید؟
بله. من در کنار همکارم جان لیتل(John Little) دوره‌هایی را در زمینه قانون‌گذاری تجارت دیجیتالی تدریس می‌کردیم. در این دوره‌ها به دانشجویان آموخته می‌شد که چگونه اینترنت و فناوری‌های وابسته به آن می‌توانند بر روی تجارت و بازرگانی تاثیر بگذارند. ما در کلاس‌های خود نتایج تحقیقات و بررسی‌های فراوانی که در این زمینه صورت گرفته بود را ارایه می‌دادیم که این امر باعث می‌شد تجربه دانشجویان به مقدار زیادی افزایش یابد. فعالیت‌هایی که ما و دیگر همکارانمان در زمینه تجارت‌های دیجیتالی انجام دادیم موجب شد تا شکاف بین تحقیقات انجام شده و عملی کردن نتایج حاصل از این تحقیقات در دانشگاه MIT به‌طور کامل از بین برود و دانشجویان به‌طور کامل اهمیت حضور اینترنت در دنیای پیشرفته هزاره سوم را دریابند.
آیا شما برای تکمیل هرچه بیشتر فعالیت‌های خود در زمینه فناوری ارتباطات و اطلاعات دیگر رشته‌های علمی را در کنار رشته تجارت الکترونیکی تدریس می‌کنید؟
ما این کار را همواره انجام داده‌ایم. تدریس دروس مختلف در کنار درس‌های تخصصی کسبوکار الکترونیکی در دانشگاه MIT امری مهم تلقی می‌شود که همواره آن را انجام داده‌ایم. در استراتژی‌های کسبوکار دیجیتالی، ما دانشجویانی داریم که به‌صورت تخصصی در دیگر رشته‌های MIT تحصیل می‌کنند و همکاری‌های فراوانی را با ما انجام می‌دهند.
الکس‌کلینر(Alex Kleiner) و راب‌گودمن(Rob Goodman) دو دانشجویی هستند که در بخش آزمایشگاه رسانه‌ای(Media Lab) از دانشگاه ما تحصیل می‌کنند و در عین حال در بخش استراتژی‌های کسبوکار دیجیتالی نیز فعالیت‌دارند. ما به تمامی دانشجویان خود یاد می‌دهیم در زمینه‌ای که فعالیت‌می‌کنند مزایای استفاده از اینترنت را به‌خاطر داشته باشند و از آن‌ها بهره‌مند شوند.
آیا فکر می‌کنید که تاکید بر اینترنت و فناوری‌های نوین و تاثیرگذاری آن بر دیگر رشته‌های علم تنها به دانشگاه MIT محدود می‌شود و فقط شما هستید که تا این اندازه به حضور اینترنت در بخش‌های مختلف اقتصادی توجه می‌کنید؟
من پیش از این سابقه تدریس در دانشگاه‌ها و موسسات دیگر را نیز داشته‌ام و بر این اساس معتقدم که دانشگاه MIT بیش از دیگر مراکز دانشگاهی و علمی دنیا به اینترنت و حضور آن در زندگی مردم اهمیت می‌دهد. درحالی که بین فعالیت‌های دانشگاهی ما و اینترنت تعاملی قابل توجه وجود دارد، MIT به ما امکان می‌دهد که با دانشمندان، مهندسان و محققان در سراسر دنیا ارتباط نزدیک و صمیمانه برقرار کنیم. ما ضمن بحث و مذاکره با این افراد از طریق اینترنت می‌توانیم دامنه فعالیت‌های خود را در زمینه‌های مختلف توسعه بخشیم و بتوانیم از دانشمندان دیگر کشورهای دنیا نیز کمک بگیریم. مسئله مهمی که در این زمینه وجود دارد انجام تحقیقات و مطالعات فراوان و همچنین کارآفرینی از طریق اینترنت و فضاهای مجازی است. این امر به دانشجویان امکان می‌دهد تا با توانی بیشتر بتوانند برای آینده خود تصمیم بگیرند و حضور خود در جامعه را تثبیت کنند.
این روزها مردم به میزان زیادی با اینترنت سروکار دارند و برای اهداف و فعالیت‌های بسیاری پای در آن می‌گذارند و نیازهای مختلف خود را برآورده می‌سازند. همان‌طور که حضور تک‌تک ما در مکان‌های مختلف اثری دارد و رویدادهایی را حادث می‌شود، در دنیای مجازی اینترنت نیز اوضاع همین‌گونه است. در واقع به هر جای اینترنت که پای می‌گذاریم، هر آنچه که می‌بینیم، هر آنچه که می‌خوانیم، می‌خریم، می‌فروشیم، بارگذاری می‌کنیم، جست‌وجو می‌کنیم، همه و همه ثبت می‌شود. بنابراین اینترنت را می‌توان شهری برفی دانست که رد پای کاربران در جای‌جای آن باقی می‌ماند.
امروزه اینترنت رسانه قدرتمندی برای تحلیل رفتار جوامع نیز محسوب می‌شود. بسته به اهداف و رویکردهای از پیش‌تعیین شده هر مطالعه‌ای، این جامعه متفاوت است. در هر صورت فرقی نمی‌کند که جامعه ارزیابی‌شونده چیست، اینترنت ابزار لازم را برای ارزیابی هر جامعه‌ای در اختیار ما می‌گذارد. چه بسیار برنامه‌های سنگین بازاریابی که براساس نتایج همین مطالعات برنامه‌ریزی می‌شود و به موفقیت نیز می‌رسد.
آیا ارایه نتایج نهایی از مطالعات و بررسی‌های دانشگاه MIT در کلاس‌های درس و در مقابل دانشجویان هدف اصلی شما محسوب می‌شود؟
از جمله مواردی که در من انگیزه ایجاد می‌کند تا در کلاس‌های درس حاضر شوم و برای دانشجویان تدریس کنم، عرضه نتایج مطالعات و تحقیقاتی است که ما به کمک دانشمندان بزرگ خود انجام داده‌ایم. ما در این مرکز افرادی را داریم که تحقیقات و مطالعات آن‌ها در جهان رتبه اول را دارد. این افراد می‌توانند نتایج تحقیقات خود را با دانشجویان در کلاس‌های درس به اشتراک بگذارند. درحالی که بسیاری از موسسات آکادمیک جهان فعالیت‌های تحقیقاتی و کلاس‌های درس را از یکدیگر مجزا می‌کنند، ما بر این باوریم که باید این دو مسئله را با هم یکی دانست و حتی از دانشجویان در فعالیت‌های تحقیقی استفاده کرد. ما فکر می‌کنیم برای آنکه بتوانیم تحقیقات و مطالعات خود در دانشگاه MIT را ادامه دهیم حتما باید نتایج آن را به دانشجویان انتقال دهیم. دانشجویان در عین اینکه با این بررسی‌ها آشنا می‌شوند، یاد می‌گیرند که بتوانند فعالیت‌های مشابهی را انجام دهند.
تحقیقات اینترنتی را باید بزرگ‌ترین سامانه‌ای دانست که تاکنون به‌دست انسان طراحی، مهندسی و اجرا شده است. وابسته شدن تمامی فعالیت‌های بشر به اینترنت در مقیاسی بسیار عظیم و در زمانی کوتاه حکایت از آغاز دوران تاریخی نوینی در عرصه‌های گوناگون علوم، فناوری و به‌خصوص در نحوﺓ تفکر انسان دارد. شواهد زیادی در دست است که از آنچه اینترنت برای بشر خواهد ساخت و خواهد کرد، تنها مقدار بسیار اندکی به واقعیت درآمده است.
اینترنت تاثیر بسیار عمیقی بر میزان دانایی و جهان‌بینی داشته است. به‌وسیله تحقیق در اینترنت می‌توان جست‌وجو براساس کلمات باشد که توسط موتورهای جست‌وجوگر مانند گوگل امکان‌پذیر است. میلیون‌ها انسان در سراسر دنیا می‌توانند به‌راحتی به حجم زیادی از اطلاعات گوناگون به‌صورت آنلاین دسترسی داشته باشند. همانند دایرﺓالمعارف‌ها و کتابخانه‌های ملی، اینترنت نیز می‌تواند اطلاعات فراوان و پراکنده‌ای را به‌سرعت ارایه دهد. بیشترین زبانی که در اینترنت از آن استفاده می‌شود انگلیسی است، زیرا اصل اینترنت براساس این زبان تشکیل شده و بیشتر نرم‌افزارهای کامپیوتری نیز به این زبان تهیه می‌شوند. علت دیگر آن عدم توانایی کامپیوتر‌های قدیمی برای پردازش حروفی غیر از الفبای غربی بود.
تحقیقات و مطالعات تخصصی شما چه فرصت‌هایی را می‌تواند برای دانشجویان ایجاد کند؟
تمام دانشجویانی که در مرکز ما تحصیل می‌کنند باید در پایان دوران تحصیلی خود یک تحقیق مفید و جامع انجام دهند و به این وسیله با روند تحقیق و بررسی آشنا شوند. در این روند شرکت‌ها می‌توانند از یک تحقیق پیشیبانی مالی و غیرمالی داشته باشند. دانشجویان همچنین می‌توانند تحقیقات و مطالعات خود را بر روی یک شرکت به‌خصوص انجام دهند. این شرکت‌ها باید مشکلات خود را برای محقق توضیح دهند تا او مراحل فعالیت‌خود را در این زمینه آغاز کند. فعالیت‌هر یک از این دانشجویان با شرکت‌ها برای انجام تحقیقات مختلف در سطوح مختلف تحصیلی آن‌ها را آماده می‌کند تا بتوانند به‌عنوان محقق وارد عرصه بررسی و تحقیق شوند. نظام آموزشی کنونی به‌دنبال تربیت نیروی کارآمد نیست. اگر تحقیقات را از دانشجویان بگیریم یک سری دانشجوی بی‌تخصص تربیت می‌شوند و وارد جامعه می‌شوند. تا زمانی که ذهن دانشجو مشغول تامین نیازهای اساسی است نمی‌تواند به سطح بالاتری از نیازها برسد، در نتیجه احساس نیاز به دانستن از بین می‌رود.
به‌طور کلی دانشجو با عدم امنیت روانی برای آینده مواجه است و انگیزه و نشاطی برای علم‌آموزی ندارد. به‌طور کلی دو عنصر اصلی در تربیت دانشجو وجود دارد. یکی از این عناصر علم و تحقیق و کارایی علمی و جوشیدن استعدادهای علمی و این قبیل چیزهاست و دیگری روحیه و حرکت صحیح و سالم‌سازی روحی دانشجو محسوب می‌شود که در کنار فعالیت‌های تحقیق و مطالعاتی دانشجو صورت می‌گیرد.
- ۸۵/۰۷/۱۰
